یادگیری زبان دوم را از چه سنی آغاز کنیم؟

تحقیقات نشان می دهد که بچه ها در یادگیری یک زبان خارجی بهتر از بزرگسالان عمل می کنند. مزایای یادگیری زبان از نگاه علوم شناختی و زبانشناسی، کشورهای سراسر جهان را بر آن داشته که یادگیری زبان را در سیاستهای آموزشی خود لحاظ کنند.

کارشناسان و مربیان آموزشی در سراسر دنیا بر این امر متفق القول هستند که یادگیری زبان دوم برای تمامی فراگیران در تمام سنین مفید است. چرا که یادگیری یک زبان جدید افق های جدیدی به روی فراگیران گشوده و ذهن آنها را توسعه می بخشد. حال نکته این است که آیا یادگیری یک زبان خارجی در سنین پایین “آسان تر” است یا “بهتر”؟

تقریبا همه انسان های روی زمین از سن کودکی زبان به سخن گفتن باز می کنند . فراگیری مهارت های پایه ای در هر زبان برای هر کودک خواه کند ذهن خواه باهوش، فقط چند ماه طول می کشد. کودکان به طور بالقوه با توانایی تولید چهل صدا متولد می شوند. و به همین دلیل است که بسیاری از کودکان کلمات مشابهی را بیان می کنند مثلا مامان، بابا و… . از همین زمان بچه ها به والدین و دوستان خود گوش می کنند و صداهایی که نمی شناسند را فرا می گیرند تا اینکه در نهایت قادر خواهند بود کلمات را به طور کامل بیان کنند.

هر چند این پروسه چند سالی طول می کشد اما سریع ترین راه برای یادگیری کامل یک زبان است. تحقیقات نشان می دهد که کودکان به دو دلیل از بدو تولد تا سن ۷ سالگی دارای بهترین شرایط برای یادگیری زبان هستند. نخست آن که در این دوره سنی کودکان دارای بیشترین قدرت جذب و یادگیری زبان هستند. دوم آن که هنگامی که کودکان وارد دبستان می شوند که غالبا زبان رایج در آن مدرسه زبان مادری است پس از آن برای حفظ توازن بین زبان مادری و یک زبان خارجی به مراتب با مشکل مواجه می گردند.

چرا کودکان به طور طبیعی بهترین زبان شناسان جهان هستند؟

مطالعات علمی نشان داده است که برای یادگیری یک زبان از سن کودکی تا بلوغ یک “دوره حیاتی” وجود دارد. طی این دوره کودکان به سرعت قواعد یک زبان را فرا می گیرند و صداهایی را که می شنوند به بهترین شکل ممکن تقلید می کنند به نحوی که به همان گونه ایی که زبان مادری خود را فرا گرفته اند زبان دوم را نیز فرا می گیرند.

تبدیل یادگیری زبان به سیاستی ملی
برخی کارشناسان معتقدند که بچه های زیر ۱۲ سال بهترین مهارتهای یادگیری را دارا هستند. هر چقدر سن آنها بیشتر می شود توانایی شان در تقلید اصوات خارجی کمتر می شود.

یادگیری زبان از سنین اولیه به فراگیران کمکی شایان می کند به این مفهوم که کودکان برای یادگیری زبان دارای مهارتهای طبیعی هستند و تمرینات موجود در پروسه یادگیری زبان آن ها را در تفکر خلاق و حل مسئله بسیار توانمند می سازد. این واقعیات، والدین و مربیان آموزشی را در سراسر دنیا بر آن داشته تا نسبت به گنجاندن زبان در برنامه های آموزشی برای سنین اولیه کودکان اشتیاقی وافر نشان دهند. برخی از کشورهای اروپایی و آسیایی به طور ویژه ایی شروع به آموزش زیان انگلیسی به کودکان سنین ۵ سال و حتی پایین تر نموده اند و این فراگیران به راحتی می توانند به چند زبان مکالمه کنند.

یادگیری زبان در مدارس اروپا
آموزش زبان در سراسر اروپا با روشهایی کاملا متفاوت صورت می گیرد که البته جای تعجب نیست. در این قاره که به نسبت مساحت خود بیشترین تعداد کشورهای جهان را در خود جای داده است، قوانین هر کشور با کشور دیگر متفاوت است و بالطبع نتایج حاصله در این راستا کاملا متفاوت می باشند.

انگلیس- تا اواخر قرن بیستم یادگیری زبان خارجی بخشی از برنامه آموزشی این کشور برای سنین ۱۲ تا ۱۴ سال بود. در سال ۱۹۰۴ وزارت آموزش و پرورش این کشور قانونی را تصویب کرد که به موجب آن دانش آموزان ملزم می شدند به مدت چهار سال یک زبان خارجی را یاد بگیرند. البته این کشور پس از مدتی این قانون را ملغی نمود. پس از آن تحقیقات انجام شده نشان داد که دانش آموزان در مدارس انگلیس از پایین ترین مهارت های زبان برخوردارند. امروزه دولت انگلیس برای حل این معضل گامهایی را برداشته که طبق آن بچه ها در سنین هفت سالگی مجبور به یادگیری یک زبان می شوند.

آلمان- دانش آموزان در این کشور در سن ۱۲ سالگی بایدیک زبان خارجی را فرا بگیرند و غالبا این زبان انگلیسی است. زبانهای انتخابی در هر استان متفاوت است، اما علاوه بر انگلیسی زبانها فرانسه، اسپانیایی، یونانی و لاتین بسیار پرطرفدارند.

ایتالیا- دانش آموزان از سن ۶ سالگی یادگیری زبان خارجی را شروع می کنند و تا سنین ۱۱ تا ۱۴ سالگی این آموزش ادامه می یابد در این نقطه دانش آموزان به اوج تسلط به آن زبان رسیده اند.

اسپانیا- در این کشور دانش آموزان از مقطع دبستان (سن ۶ سالگی) شروع به فراگیری زبان خارجی می کنند. این سیستم آموزشی در طول دوره تحصیلی همچنان ادامه دارد و در سن ۱۶ سالگی دانش آموزان این اختیار را خواهند داشت تا یک زبان دوم را انتخاب کنند.

فرانسه- دانش آموزان تا پایان مقطع دبیرستان دو تا سه زبان خارجی را فرا می گیرند. آنها در سن ۱۱ سالگی اولین زبان خود را انتخاب می کنند که یا زبان آلمانی یا انگلیسی است و دو سال بعد در صورت تمایل زبان دوم را انتخاب کرده که زبان اسپانیایی به این مجموعه اضافه می شود.

سوئد- بچه ها در سن دو سالگی یادگیری زبان را آغاز می کنند و تا پایان دوران تحصیل این پروسه ادامه دارد. در این کشور تا سن ۱۵ سالگی یادگیری زبان دوم اجباری است و بچه ها می توانند بین زبانهای آلمانی – فرانسه – اسپانیایی و روسی یک زبان را انتخاب کنند.

آیا دانش آموزان در مدارس آمریکای شمالی زبان فرا می گیرند؟
در ایالات متحده آمریکا هر ایالتی به طور مجزا در مورد نحوه آموزش زبان تصمیم گیری می کند و تعجبی ندارد اگر به دانش آموزانی برخورد کنیم که هیچ بهره ایی از آموزش زبان خارجی ندارند. با این حال اغلب ایالتها در مقاطع راهنمایی دو تا سه سال آموزش زبان دارند و از آنجایی که قانون هر ایالتی بر اساس تصمیمات آن ایالت تعیین می شود لذا تعداد زبان هایی که آموزش داده می شود نیز متفاوت است.

جالب است بدانید بر اساس تحقیقی که در سال ۲۰۰۶ انجام شد تنها ۲۶% آمریکایی ها دو زبان می دانستند در حالی که این رقم در اروپا ۵۶% بود. کشور کانادا به عنوان یک کشور دو زبانه، مدارس خود را ملزم به آموزش دو زبان انگلیسی و فرانسه نموده است. یادگیری زبان دوم برای کلیه دانش آموزان کلاسهای پنجم تا هشتم (۱۰ تا ۱۴ سال) اجباری است.

بچه ها در آمریکای جنوبی از چه سنی یادگیری زبان را آغاز می کنند؟
در سال ۱۹۹۶ کشور برزیل قانونی را تصویب نمود که به موجب آن دانش آموزان ملزم هستند به مدت ۸ سال و به طور میانگین هر هفته سه ساعت زبان بخوانند. متداول ترین زبان دوم در این کشور زبان انگلیسی است. البته هر منطقه ایی می تواند دو زبان را به انتخاب خود برگزیند. در کشور مکزیک بعضی از مدارس ابتدایی نیمی از دروس خود را به اسپانیایی و نیم دیگر را بر اساس زبان دیگری که توسط هر منطقه تعیین می شود تدریس می کنند. بچه ها از سن ۶ سالگی یکی از زبانهای انگلیسی، فرانسه یا سوتسیل را فرا می گیرند. تا سال ۲۰۱۸ زبان انگلیسی به طور اجباری در کلیه مدارس ابتدایی مکزیک تدریس خواهد شد.

نتیجه گیری
تعداد کشورهایی که در برنامه آموزشی خود بر آموزش زبان دوم تأکید می‌ورزند حاکی از روند رو به رشد جهانی‌شدن دارد. کشورهای انگلیسی‌زبان مثل آمریکا و انگلیس از اجبار مدارس به آموزش زبان‌های اضافه امتناع می‌ورزند و کشورها دائماً دانش آموزان خود را به چندزبانه شدن ترغیب می‌کنند.